อัมพฤกษ์ (Paresis) อัมพาต (Paralysis) เป็นกลุ่มอาการที่เกี่ยวข้องกับความผิดปกติในการควบคุมการเคลื่อนไหวของร่างกาย
ซึ่งเกิดขึ้นได้จากหลายสาเหตุ เช่นเกิดจากหลอดเลือดในสมองตีบ อุดตัน หรือแตก หรือเกิดจากการที่สมอง ไขสันหลัง
หรือเส้นประสาทได้รับบาดเจ็บหรือมีการอักเสบ เป็นต้น ส่วนการแพทย์แผนไทยระบุสมุฏฐานของอัมพฤกษ์ อัมพาต หรือลมอัมพฤกษ์ อัมพาต
กล่าวไว้ว่า เกิดจากลมอโธคมาวาตา และลมอุทังคมาวาตาพัดมาระคนกัน
วิธีการนวดเส้น กดจุดในผู้ป่วยอัมพฤกษ์ อัมพาต ส่วนใหญ่มักจะเริ่มนวดเพื่อกระตุ้นความรู้สึก และกระตุ้นกล้ามเนื้อด้วยการบีบ ลูบ
ตอบลบหรือการกดคลึงด้วยน้ามัน ตามแนวพื้นฐานต่างๆก่อน เช่น แนวโค้งคอ แนวพื้นฐานบ่า แนวพื้นฐานแขน แนวพื้นฐานขา
เมื่อผู้ป่วยเริ่มตอบสนองก็ให้เพิ่มการนวดจุดสัญญาณต่างๆ เช่น สัญญาณหัวไหล่ สัญญาณแขนด้านใน
สัญญาณแขนด้านนอก สัญญาณขาด้านใน สัญญาณขาด้านนอก และจุดเปิดประตูลมแขน ขา นอกจากนี้ยังมีจุดกดเน้น
เพื่อแก้ไขความผิดปกติที่เฉพาะเจาะจงบางอย่างของผู้ป่วยแต่ละคน เช่น กรณีที่พูดไม่ชัด ให้กดเส้นสุมนา
ในกรณีที่ตาปิดไม่สนิทให้กดจุดใต้ตา และหางตา ในกรณีที่มีเถาดาน หรือพรรดึก ให้นวดท้องท่าแหวก-นาบ และสัญญาณท้อง